ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ: “ΣΕΡΡΕΣ 1863-1913” ΤΟΥ Β. ΚΑΦΤΑΝΤΖΗ-ΕΝΑ ΣΥΝΑΞΑΡΙ ΣΕΡΡΑΪΚΗΣ ΜΝΗΜΗΣ

Στα Σέρρας, μια πόλη με πλούσια Ιστορία μα με λιγοστά τεκμήρια αναφοράς στο παρελθόν της, το φωτογραφικό λεύκωμα του Βασίλη Γ. Καφταντζή «Σέρρες 1863-1913» είναι εκδοτικό γεγονός εξέχουσας σημασίας για την τοπική μας Ιστορία.
Η πολύ φροντισμένη έκδοση του λευκώματος, με θαυμάσιες αναπαραγωγές φωτογραφιών των περασμένων αιώνων, δίνει τη δυνατότητα στον αναγνώστη-μελετητή να αναπλάσει μια πραγματικότητα που, ως παρελθόν, δίνει συνέχεια και νόημα στο παρόν.
Η κάθε φωτογραφία του λευκώματος «Σέρρες 1863-1913», ως γραφή από φως, έχοντας φυλακίσει στο αδυσώπητο πέρασμα του χρόνου  μια ανόθευτη αλήθεια, σήμερα μας την αποκαλύπτει και αποκρυπτογραφεί σαν συμβολικός καθρέπτης.
Ο θεατής-μελετητής του φωτογραφικού και ιστορικού λευκώματος «Σέρρες 1863-1913» ζει τη «δράση» της κάθε φωτογραφίας, νιώθει το ένστικτο του ωραίου που κανοναρχούσε τη «δουλειά» του φωτογράφου, συγκινείται από το ακινητοποιημένο παρελθόν που, ως γεγονός, είναι απολύτως μοναδικό.
Ο Βασίλης Καφταντζής, μετά από εργώδη προσπάθεια πολλών χρόνων, κατάφερε να συλλέξει και να παρουσιάσει στο λεύκωμά του τη  δουλειά σχεδόν είκοσι φωτογράφων που αποθανάτισαν, ο καθένας στο καιρό του, την τρέχουσα πολιτιστική και κοινωνική πραγματικότητα μιας εκατονταετίας, όπως και τις ξεχωριστές ανησυχίες του κάθε φωτογραφιζόμενου, που διαμορφώνονταν από τον συγκεκριμένο ιστορικό χρόνο και, ασφαλώς από υποκειμενικές συνιστώσες.
Είναι καταπληκτικό το πώς, σε ένα κιτρινισμένο κομμάτι χαρτιού, κλείνεται το κοινωνικό κύρος, ακτινοβολεί η αρχοντιά, λάμπει η αθωότητα, χαμογελά η ζωή, ενώ οι άνθρωποι  με καλά ρούχα και στολίδια, κάνουν ενσυνείδητα μια ματαιόδοξη προσπάθεια διαιώνισης της παρουσίας τους στο χρόνο, ιδιαίτερα όμως σημαντική για μια πόλη που είχε τη μεγάλη ατυχία να δει μετά από  530 χρόνια βάρβαρης σκλαβιάς, την ανατολή της ελευθερίας της μέσα από τους καπνούς του ολοκαυτώματός της.
Το λεύκωμα «Σέρρες 1863-1913» προλογίζει ο συλλέκτης Β. Καφταντζής που, με μια περιεκτική εισαγωγή δίνει το ιστορικό πλαίσιο δράσης του κάθε φωτογράφου, καθώς και   βιογραφικά του στοιχεία.
Στο λεύκωμα, χωρισμένο σε ενότητες, παρουσιάζονται μαζί με το έργο του φωτογράφου Γεώργιου Αποστολίδη φωτογραφίες και των μετέπειτα απ’ αυτόν γνωστών και άγνωστων φωτογράφων.
Τα κείμενα του λευκώματος είναι δίγλωσσα. Το φωτογραφικό υλικό συνοδεύεται από «εκτενείς λεζάντες» που παρατίθενται στο τέλος του λευκώματος, όπου και η βιβλιογραφία.
Κάθε φωτογραφία του λευκώματος «Σέρρες 1863-1913»  στις ενότητες: «Οικογένειες», «Πρόσωπα», «Απόψεις πόλεων», «Εκκλησίες», «Κατοικίες και άλλα κτίσματα», «Ελληνικό Προξενείο», «Μακεδονικός Αγώνας», «Σχολεία», «Καλοκαιρινό θέρετρο των Τούρκων στο δάσος του Λαϊλιά», «Καπνά», «Εξοχές», αποτελεί ένα αισθητικό αντικείμενο που, όμως, μπορεί να υποβληθεί σε φορμαλιστική ανάλυση.
Έτσι στο λεύκωμα υπάρχουν αισθητικά καλές και κακές φωτογραφίες που, η εικονογραφική τους ανάλυση  φανερώνει γεγονότα, ενώ η εικονολογική αποκαλύπτει, πέρα από την αλήθεια του φωτογράφου, έναν νέο κόσμο, ανοίγοντας παράθυρα στη φαντασία που, σιγά -σιγά εμποτίζεται από την καταγεγραμμένη πραγματικότητα της καθημερινής αλήθειας των τότε Σερραίων, της σκλαβωμένης πόλης, των ορθόδοξων εκκλησιών, των κοινωνικών συναναστροφών και της  διασκέδασης ενός ετερογενούς πληθυσμού, που συνυπήρχε υπό συνθήκες κοινωνικά και πολιτικά άνισες και άδικες.
Πριν από τις ενότητες: «Απόψεις πόλεων»,  «Ελληνικό Προξενείο», «Σχολεία», προτάσσονται περισπούδαστες μελέτες. Κατ’ αντιστοιχία των ενοτήτων, οι μελέτες: «Η οικονομική ζωή των Σερρών», του φιλόλογου Ιωάννη Τσαρούχα,  «Η Ελληνική διπλωματική εκπροσώπηση στις Σέρρες 1849-1912» του Ιωάννη Μπάκα, καθηγητή του Α.Π.Θ  και το «Περίγραμμα της Ελληνικής εκπαίδευσης στο σαντζάκι Σερρών κατά το 19ο αιώνα έως τις αρχές 20ου» του συγγραφέα –συλλέκτη Γιώργου Αψηλίδη,  ενημερώνουν έγκυρα  τον αναγνώστη-θεατή για το ιστορικό, οικονομικό, εκπαιδευτικό, πολιτικό και κοινωνικό πλαίσιο που αποτυπώνουν οι φωτογραφίες.
Κάθε φωτογραφία του λευκώματος αποτελεί εν δυνάμει ιστορική πηγή, από την οποία ο θεατής της μπορεί να πάρει απαντήσεις, θέτοντας σε αυτήν τα σωστά ερωτήματα.
Το φωτογραφικό λεύκωμα του Βασίλη Καφταντζή «Σέρρες 1863-1913»  δημιουργεί  μνήμες, οικοδομάει γνώση απόμακρων γεγονότων, συγκινεί με τη «γνωριμία» προσώπων άγνωστων και γνωστών κατά το άκουσμα του έργου τους.
Το φωτογραφικό λεύκωμα του Βασίλη Καφταντζή «Σέρρες 1863-1913» είναι ένα συναξάρι σερραϊκής μνήμης, για τους θλιβερούς και φοβισμένους χρόνους της τοπικής μας ιστορίας.